Η λα­μπρό­τε­ρη επο­χή της Θεσ­σα­λο­νί­κης είναι η χι­λι­ό­χρο­νη πα­λαι­ο­χρι­στι­α­νι­κή και βυ­ζα­ντι­νή πε­ρί­ο­δος.

Στον και­ρό της βυ­ζα­ντι­νής αυτο­κρα­το­ρί­ας ήταν η δεύ­τε­ρη με­γά­λη πό­λη της, η συμ­βα­σι­λεύ­ου­σα, που άσκη­σε ιδι­αί­τε­ρη πο­λι­τι­στι­κή ακτι­νο­βο­λία στους γύ­ρω λα­ούς. Την ίδια πε­ρί­ο­δο η Θεσ­σα­λο­νί­κη υπήρ­ξε κέ­ντρο κοι­νω­νι­κών και ιδε­ο­λο­γι­κών συ­γκρού­σε­ων και αδι­ά­λει­πτης πνευ­μα­τι­κής και καλ­λι­τε­χνι­κής δη­μι­ουρ­γί­ας, που συν­δύ­α­ζε την ιδε­ο­λο­γία του χρι­στι­α­νι­σμού με τη φι­λο­λο­γι­κή και καλ­λι­τε­χνι­κή αρ­χαι­ο­ελ­λη­νι­κή πα­ρά­δο­ση.

Ση­μα­ντι­κή κλη­ρο­νο­μιά της βυ­ζα­ντι­νής Θεσ­σα­λο­νί­κης, στην Ελ­λά­δα και τον κό­σμο, είναι το πλού­σιο καλ­λι­τε­χνι­κό από­θε­μα των μνη­μεί­ων της. Τα δε­κα­ε­φτά μνη­μεία της, χα­ρα­κτη­ρι­σμέ­να ως Μνη­μεία Πα­γκό­σμι­ας Πο­λι­τι­στι­κής Κλη­ρο­νο­μι­άς της UNESCO, προ­βάλ­λουν τη Θεσ­σα­λο­νί­κη ως μο­να­δι­κό «μου­σείο» της βυ­ζα­ντι­νής αρ­χι­τε­κτο­νι­κής και τέ­χνης από τον 5ο έως τον 15ο αιώ­να. Τα μνη­μεία αυτά έχει ως άξο­να ο Ιστο­ρι­κός και Πε­ρι­η­γη­τι­κός Οδη­γός, δί­νο­ντας πα­ράλ­λη­λα το ιστο­ρι­κό, κοι­νω­νι­κό και ιδε­ο­λο­γι­κό πλαί­σιο μέ­σα στο οποίο δη­μι­ουρ­γή­θη­καν. Το βι­βλίο, με πλού­σιο ενη­με­ρω­τι­κό και εικα­στι­κό υλι­κό, ευελ­πι­στεί να κά­νει γνω­στό­τε­ρη και αγα­πη­τή στο πλα­τύ κοι­νό μια σπου­δαία επο­χή και μια ση­μα­ντι­κή ιστο­ρι­κή φά­ση της πο­λυ­ύ­μνη­της πό­λης.